W wielu branżach dłonie pracowników są każdego dnia narażane na urazy – przecięcia, przekłucia, otarcia czy rozdarcia. Odpowiednia ochrona rąk to nie tylko kwestia komfortu, ale przede wszystkim bezpieczeństwa i zgodności z przepisami BHP. Z tego wpisu dowiesz się czym są rękawice EN 388, co oznaczają widoczne na nich symbole oraz jak przebiegają poszczególne testy.
EN 388 – co to za norma?
Jest to europejska norma, która określa wymagania wobec rękawic chroniących przed zagrożeniami mechanicznymi, takimi jak ścieranie, przecięcia, rozdzieranie i przekłucia. Od 2016 roku standard obejmuje także ochronę przed przecięciem przy obciążeniu i przed uderzeniem (EN 388:2016). EN 388 określa również metody przeprowadzania testów i klasyfikowania poziomu ochrony rękawic.
Jak czytać oznaczenie (2016)
Każda rękawica zgodna z EN 388 ma piktogram z symbolem młotka oraz ciąg cyfr i liter, np. EN 388:2016 4X43DP. Poszczególne liczby i litery oznaczają poziomy odporności na konkretne zagrożenia mechaniczne. Większość parametrów ocenia się w skali od 1 do 4 lub 1 do 5 – im wyższa wartość, tym lepsza ochrona.
- Odporność na ścieranie (1-4) – mierzona liczbą cykli potrzebnych do przetarcia materiału.
- Odporność na przecięcie (1-5) – test Coupe; mierzone oporem materiału na przecinanie ostrzem.
- Odporność na rozdzieranie (1-4) – im wyższa cyfra, tym więcej siły potrzeba do rozerwania materiału.
- Odporność na przekłucie (1-4) – im wyższa cyfra, tym lepsza ochrona przed przebicie ostrym przedmiotem, np. igłą.
- Odporność na przecięcie ostrzem TDM (A-F) – przeprowadza się ten test, gdy materiał rękawicy tępi ostrze w teście Coupe. Jeśli test nie został wykonany lub nie jest wymagany, w tym miejscu może się pojawić znak „X”.
- Odporność na uderzenie (P, X) – P oznacza, że rękawice zdały test, a X, że test nie został przeprowadzony.
Oprócz numeru normy i piktogramu z poziomami ochrony, rękawice powinny posiadać również znak CE, oznaczenie producenta, numer/nazwę handlową rękawicy, a także jej rozmiar.
Testy sprawdzające ochronę rękawic
Norma EN 388 wymaga przeprowadzenia wielu testów, dzięki którym można ocenić poziom ochrony rękawic przed zagrożeniami mechanicznymi.
Test odporności na ścieranie
Wykorzystuje się w nim urządzenie o nazwie Martindale Abrasion Tester. Do platformy tego testera mocuje się wycięty fragment materiału z rękawicy, który poddaje się tarciu z wykorzystaniem papieru ściernego (obecnie Klingspor PL31B 180). Test dotyczy wyłącznie głównej części materiału rękawicy, bez uwzględniania szwów, mankietów ani powłok chwytowych – podobnie jak pozostałe testy w ramach normy EN 388. Urządzenie trze materiał okrężnymi ruchami pod określonym naciskiem. W ten sposób sprawdza się liczbę cykli, które materiał wytrzymuje do momentu uszkodzenia, np. zrobienia dziury. Istnieją 4 klasy odporności na ścieranie:
- 1 – minimum 100 cykli ścierania
- 2 – minimum 500 cykli
- 3 – minimum 2000 cykli
- 4 – minimum 8 000 cykli
Odporność na ścieranie ma kluczowe znaczenie m.in. w budownictwie, transporcie, magazynowaniu oraz wszędzie tam, gdzie pracownicy mają kontakt z chropowatymi powierzchniami, metalami czy narzędziami.
Test odporności na przecięcia – Coupe i TDM
Od 2016 roku stosuje się dwa różne testy odporności na przecięcia – test Coupe i test ISO 13997 (TDM). Coupe to pierwotna metoda, którą wykorzystuje się w większości do testowania rękawic do umiarkowanych zagrożeń. Po materiale przesuwa się obrotowe ostrze, działające pod stałym naciskiem 5 N. Liczy się ilość cykli potrzebnych do przecięcia materiału, którą porównuje się z materiałem wzorcowym (bawełnianym) – wynik testu to wartość względna.
W przypadku materiałów bardzo odpornych na cięcie, ten test może być niewiarygodny, ze względu na to, że ostrze się tępi. Dlatego dla takich włókien stosuje się test ISO 13997, in. metodę TDM (Tomodynamometr), która pozwala na zmierzenie minimalnej siły potrzebnej do przecięcia materiału rękawicy przy jednym liniowym ruchu ostrza. Maszyna TDM precyzyjnie reguluje nacisk ostrza i rejestruje jego wartość w niutonach (N). Po wykonaniu kilku cięć w różnych miejscach materiału oblicza się średnią wartością siły cięcia, a wynik porównuje się ze skalą A-F. „A” to najniższy poziom ochrony, „F” najwyższy (równy lub większy niż 30 N).
Test odporności na rozdzieranie
Próbka materiału jest rozciągana mechanicznie aż do momentu całkowitego rozerwania, a maszyna rejestruje siłę potrzebną do jej przerwania. Próbka posiada nacięcie pośrodku, czyli w miejscu, gdzie najprawdopodobniej nastąpi rozdzieranie. Po zamocowaniu materiału w obu szczękach maszyny, szczęki oddalają się od siebie z równomierną prędkością, rozciągając materiał do momentu całkowitego rozdarcia wzdłuż istniejącego nacięcia. Maszyna mierzy maksymalną siłę w niutonach – im wyższy poziom (1-4), tym większa odporność.
Test na odporność na przekłucie
Do testu wykorzystuje się zaokrąglony szpikulec, który jest wbijany pionowo w napięty materiał z rosnącą siłą, aż do momentu przebicia. Maszyna mierzy maksymalną siłę (w niutonach) potrzebną do przebicia próbki. Im wyższy poziom na skali (1-4), tym większa ochrona.
Test odporności na uderzenia – opcjonalny
Jest to opcjonalny test, o którego wykonaniu decyduje producent. Na materiał umieszczany na sztywnej powierzchni spada młot testowy o określonej masie i energii. Pod próbką materiału znajduje się czujnik, który mierzy siłę uderzenia, która przeniknęła przez materiał. Wynik testu to średnia wartość energii przenoszonej. Jeżeli pozostaje ona poniżej ustalonego progu, test uznaje się za zaliczony. Aby test został zaliczony, żadna pojedyncza wartość nie może przekroczyć 9 kN, a maksymalna średnia siła przenoszona na dłoń musi być mniejsza niż 7 kN.
Na co zwrócić uwagę przy wyborze rękawic zgodnych z EN 388?
Dobór rękawic zgodnych z EN 388 powinien uwzględniać realne zagrożenia mechaniczne na stanowisku pracy, a także komfort użytkownika i rodzaj wykonywanych czynności. Rękawica o wysokiej odporności nie będzie skuteczna, jeśli będzie zbyt sztywna, śliska lub źle dopasowana do dłoni.
Przykładowe materiały to:
- PU (poliuretan) – elastyczny; do suchych warunków
- Nitryl – odporny na smary i oleje
- Lateks – dobra przyczepność i elastyczność
- Pianka nitrylowa – do wilgotnych środowisk
Rękawice ochronne EN388 również mają ograniczoną trwałość, mimo że nie jest zawsze sztywno podana jako data ważności. Przyjmuje się, że 3-5 lat od daty produkcji to bezpieczny okres magazynowania, ale wszystko zależy od warunków przechowywania. Nawet najlepsza rękawica traci swoje właściwości, jeśli jest stara lub nieodpowiednio przechowywana.
