Maski ochronne – półmaski i maski pełnotwarzowe – są środkami ochrony układu oddechowego. W zależności od konstrukcji i przeznaczenia muszą spełniać konkretne normy europejskie.
EN 149 – półmaski filtrujące chroniące przed cząstkami
Norma EN 149 dotyczy bezpośrednio półmasek filtrujących, które chronią przed przedostawaniem się niebezpiecznych cząsteczek do układu oddechowego. Dzieli się je na maski jednorazowe oraz maski z oznaczeniem R, które można stosować więcej niż raz, ale nie są to maski z wymiennym filtrem. W ramach normy sprawdza się skuteczność filtracji, wpływ maseczki na oddychanie oraz inne czynniki. Norma reguluje także oznaczenia półmasek filtrujących.
EN 149 wyróżnia trzy klasy ochrony – FFP1, FFP2 i FFP3.
- FFP1 – skuteczność co najmniej 80%. Maksymalny przeciek wewnętrzny wynosi do 25%. Chroni przed pyłami i aerozolami o niskim poziomie toksyczności, np. przed kurzem domowym, mąką, pyłem węglowym o niskim stężeniu, szlifowaniem gipsu czy obróbce drewna miękkiego. Nie chroni jednak przed substancjami toksycznymi ani przed gazami i parami.
- FFP2 – skuteczność co najmniej 94%. Maksymalny przeciek wewnętrzny wynosi do 11%. Chroni przed szkodliwymi pyłami (stałymi i ciekłymi), dymem i aerozolami o średnim poziomie toksyczności, np. przed pyłami metali, cementu, aerozolami biologicznymi – bakteriami i wirusami. FFP2 są popularne w ochronie zdrowia, zwłaszcza w kontekście wirusów i chorób przenoszonych drogą kropelkową.
- FFP3 – skuteczność co najmniej 99%. Maksymalny przeciek wewnętrzny wynosi do 5%. Chroni przed substancjami wysokiego ryzyka – bardzo toksycznymi i radioaktywnymi – oraz przed wirusami, bakteriami i grzybami. Z racji, że zapewnia najwyższy poziom ochrony spośród masek FFP, półmaski FFP3 stosuje się przy pracach z ołowiem, pyłami rakotwórczymi, radioaktywnymi oraz w przemyśle chemicznym i farmaceutycznym.
Oprócz tego, maski FFP mają dodatkowe oznaczenia:
- NR (non-reusable) – maska jednorazowa, do użycia tylko podczas jednej zmiany roboczej.
- R (reusable) – maska wielokrotnego użytku (zgodnie z zaleceniami producenta).
- D – przeszła test zatkania pyłem dolomitowym; oznacza wyższą odporności na zapychanie i dłuższą skuteczność filtracji.
EN 143 – filtry cząstek do półmasek i masek wielokrotnego użytku
Ta norma określa wymagania dotyczących właściwości dla wymiennych filtrów cząstek stałych stosowanych w półmaskach i maskach pełnotwarzowych, czyli w maskach wielorazowego użytku.
Według EN 143 filtry są podzielone na trzy klasy skuteczności filtracji:
- P1 – skuteczność filtra wynosi co najmniej 80%. Wykorzystuje się je do ochrony przed cząsteczkami o niskiej toksyczności w środowiskach o małym zagrożeniu pyłami, np. przy obróbce drewna.
- P2 – skuteczność filtra wynosi co najmniej 94%. Chroni przed pyłami średnio szkodliwymi, w tym aerozolami stałymi i ciekłymi. Filtry P2 stosuje się m.in. w hutnictwie, przy obróbce metali i przemyśle chemicznym.
- P3 – skuteczność filtra wynosi co najmniej 99,95%. Zapewnia ochronę przed bardzo drobnymi, toksycznymi i rakotwórczymi cząsteczkami, np. przed dymami spawalniczymi lub substancjami radioaktywnymi.
Filtry EN 143 muszą przejść testy oceniające skuteczność filtracji, oporu oddychania, odporność na zapychanie, a także wytrzymałość materiałów w różnych warunkach środowiskowych.
EN 14387 – pochłaniacze gazowe i filtropochłaniacze
Norma reguluje typy pochłaniaczy i filtropochłaniaczy, kolory ich oznaczeń, klasy ochrony i wymagania względem badań. Sprawdza się skuteczność adsorpcji gazów oraz, standardowo, opór oddychania i poziom wytrzymałości materiału na czynniki zewnętrzne.
Sprzęt zgodny z EN 14387 dzieli się na trzy klasy ochronne:
- Klasa 1 – niska pojemność
- Klasa 2 – średnia pojemność
- Klasa 3 – wysoka pojemność
Oprócz tego, na pochłaniaczach znajdują się oznaczenia określające rodzaj ochrony jaki oferują:
- A (brązowy) – gazy i pary organiczne o temp. wrzenia większej niż 65°C
- AX (brązowy) – gazy i pary organiczne o temp. wrzenia niższej niż 65°C
- B (szary) – gazy i pary nieorganiczne oprócz tlenku węgla
- E (żółty) – dwutlenek siarki i gazy kwaśne
- K (zielony) – amoniak i niektóre aminy
- Hg – opary rtęci
- SX – gazy specyficzne, określone przez producenta (kolor oznaczenia także ustala producent)
EN 136 – maski pełnotwarzowe
EN 136 określa wymagania techniczne, metody badań i kryteria oceny dla masek pełnotwarzowych. Te maski chronią drogi oddechowe oraz całą twarz i oczy. Używane są z wymiennymi filtrami (EN 143 i EN 14387) lub systemami zasilania powietrza. Maska pełnotwarzowa EN 136 musi spełniać wymagania dotyczące m.in. szczelności, wytrzymałości materiałów, odpowiedniego pola widzenia, odporności na zaparowanie i kompatybilności z filtrami lub innymi systemami.
EN 136 wyróżnia trzy klasy:
- Klasa 1 – do lekkich prac w środowisku o niewielkim ryzyku,
- Klasa 2 – do zastosowań ogólnych, są to najczęściej stosowane maski pełnotwarzowe,
- Klasa 3 – do prac specjalnych wymagających najwyższej odporności, np. w ratownictwie chemicznym lub podczas pożarów.
