Obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie bezpieczeństwa swoim pracownikom, poprzez dopasowaną do zagrożeń odzież i środki ochrony indywidualnej (ŚOI). Ten wymóg wynika m.in. z art. 2376 i 2377 Kodeksu pracy, Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów BHP (§39 i kolejne) oraz z Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/425.
ŚOI to absolutna podstawa bezpiecznej pracy, dlatego w tym artykule tłumaczymy, czym są środki ochrony indywidualnej oraz przejdziemy przez ich rodzaje i funkcje.
Czym są środki ochrony indywidualnej
Są to elementy wyposażenia pracownika, które nosi lub używa w celu ochrony przed zagrożeniami dla zdrowia lub życia. Ich zadaniem jest minimalizowanie ryzyka urazów lub skutków kontaktu z niebezpiecznymi czynnikami, także ograniczenia występowania chorób zawodowych. Środki ochrony indywidualnej obejmują, m.in.:
- ochronę głowy
- ochronę oczu i twarzy
- ochronę słuchu
- ochronę dróg oddechowych
- ochronę rąk
- ochronę nóg
- ochronę ciała
- ochronę przed upadkiem z wysokości
ŚOI stosuje się, gdy nie można całkowicie wyeliminować zagrożeń innymi sposobami i występuje ryzyko bezpośredniego kontaktu pracownika z niebezpiecznymi czynnikami (np. chemicznymi, biologicznymi, mechanicznymi, technicznymi). Wymaga się także korzystania ze środków ochrony indywidualnej ze względu na przepisy BHP lub analizy ryzyka.
Rodzaje środków ochrony indywidualnej
Ochrona głowy
Najczęściej stosowane są kaski ochronne. Używa się ich przede wszystkim w budownictwie (kaski budowlane), przemyśle ciężkim czy energetyce. Ich zadaniem jest ochrona głowy przed spadającymi przedmiotami, uderzeniami, a także przed porażeniem prądem (hełmy elektroizolacyjne). Lżejszą alternatywą dla kasków są czapki antyurazowe stosowane w magazynach i zakładach produkcyjnych. W hutnictwie i spawalnictwie wykorzystuje się natomiast kaptury ochronne.
Ochrona oczu i twarzy
Do ochrony oczu i twarzy stosuje się gogle i okulary ochronne, a także przyłbice spawalnicze i osłony twarzy. Okulary chronią przed odpryskami, kurzem, pyłem i cieczami chemicznymi, podczas gdy gogle zapewniają szczelniejszą ochronę, np. przy pracy z agresywnymi cieczami lub dużym zapyleniem. Osłony, przyłbice i tarcze spawalnicze chronią całą twarz i oczy przed iskrami, odpryskami metalu i promieniowaniem łuku elektrycznego.
Ochrona słuchu
Wyróżniamy dwa typy ochrony słuchu – pasywną i aktywną. Do pasywnych środków zaliczamy tradycyjne zatyczki do uszu i nauszniki. Są to ŚOI, które tłumią każdy hałas przy użyciu materiałów dźwiękochłonnych, takich jak guma czy pianka. Ochrona aktywna natomiast jest bardziej zaawansowana, ponieważ tłumi tylko szkodliwe i głośne dźwięki, przepuszczając m.in. rozmowy. Obydwa typy ochronników słuchu są najczęściej wykorzystywane w przemyśle ciężkim, lotnictwie oraz budownictwie.
Ochrona dróg oddechowych
Dobór środków ochronnych zależy m.in. od stężenia szkodliwych substancji, czasu narażenia, rodzaju zagrożenia i kompatybilności z innymi ŚOI. Półmaski filtrujące (FFP1, FFP2, FFP3) chronią przed pyłami, aerozolami i drobnoustrojami, podczas gdy maski pełnotwarzowe z filtrem zapewniają także ochronę oczu i twarzy. W warunkach silnego skażenia lub przy niedoborze tlenu stosuje się aparaty oddechowe (butlowe lub zasilane powietrzem).
Ochrona rąk
Rękawice ochronne są szczególnie ważne w branżach produkcyjnych czy w budownictwie. Najczęściej korzysta się z rękawic antyprzecięciowych, chemoodpornych, elektroizolacyjnych i termicznych. Rękawice antyprzecięciowe są wykonane z materiałów odpornych na przecięcia (np. Kevlar i włókna stalowe) i są wykorzystywane przez pracowników przemysłu szklarskiego czy metalowego. Do ochrony przed kontaktem z agresywnymi chemikaliami używa się rękawic chemoodpornych, wykonanych z neoprenu, nitrylu i PVC. W chłodniach i przy pracy z gorącymi elementami niezbędne będą rękawice termiczne. Natomiast do prac pod napięciem należy się zaopatrzyć w rękawice elektroizolacyjne.
Ochrona nóg
Aby zapewnić stopom bezpieczeństwo stosuje się zwykle buty z podnoskiem stalowym lub kompozytowym, który chroni palce przed uderzeniami i zmiażdżeniem. W kuchniach, magazynach i halach produkcyjnych świetnie sprawdzą się buty antypoślizgowe (SRC). Natomiast buty antystatyczne i ESD są niezbędnikiem w branży elektronicznej i komputerowej, ponieważ odprowadzają ładunki elektrostatyczne. W laboratoriach czy oczyszczalniach ścieków najlepiej sprawdzą się buty chemoodporne lub gumowe.
Ochrona ciała
Odzież ochronna to w wielu branżach niekwestionowany wymóg. W logistyce, transporcie i drogownictwie korzysta się z ubrań ostrzegawczych (HI-VIS), które charakteryzują się jaskrawymi kolorami z elementami odblaskowymi. Odzież trudnopalna i antyelektrostatyczna to obowiązek w pracy w strefach zagrożenia wybuchem lub ogniem, takich jak rafinerie czy zakłady chemiczne. Stosuje się również kombinezony jednorazowe, w takich miejscach jak laboratoria, szpitale, czy ogólnie w przemyśle farmaceutycznym.
Ochrona przed upadkiem z wysokości
Ma ogromne znaczenie w branży budowlanej, energetyce, telekomunikacji czy przy pracach na rusztowaniach. Pracownicy wykonujący prace na wysokości muszą być wyposażeni w odpowiednie środki chroniące przed upadkiem – takie jak uprzęże bezpieczeństwa, linki asekuracyjne z amortyzatorami, punkty kotwiczące czy systemy zatrzymujące spadanie. Sprzęt ten powinien być certyfikowany, a pracownik odpowiednio przeszkolony.
Podsumowanie
Stosowanie środków ochrony indywidualnej jest wymogiem wynikającym zarówno z przepisów prawa, jak i ze zdrowego rozsądku. Każdy pracownik powinien być w pełni wyposażony w to, czego potrzebuje, aby bezpiecznie wypełniać swoje obowiązki pracownicze.
Jeśli chciałbyś poznać naszą pełną ofertę środków ochrony indywidualnej dla Twojej branży – skontaktuj się z naszymi ekspertami! Pomożemy Ci dobrać odpowiednie ŚOI oraz odzież roboczą, dopasowaną do Twojego środowiska pracy.
